TARİHİ :
İlçe çok eski bir tarihe sahiptir.M.Ö. devirlerde Frigyalılar, Kimmiler,Mısırlılar, Lidyalılar ve Persler Alaçam 'da hüküm sürmüşlerdir. M.Ö. 5. asırda orta asyadan gelen Miletliler Alaçam'a ZELİKUS adını vermişlerdir.Miletlilerden son ra Danişmetlilerce zaptedilerek TRALKÖY adını almıştır.Selçuklular dönemin- de Tral köy adı ULUKÖY olarak değiştirilmiş ve 1385 yılında İlhanlılar döneminde ALAÇAM adını almıştır.

Alaçam adının;Kasabanın ortasından geçen Uluçay 'ın kenarındaki Uluçam denilen büyük çam ağaçların dan geldiği ifade edilmektedir.Alaçam Anadolu beylikleri döneminde Eratna beyliğinin devamı olan Kadı Burhanettin tarafından ele geçirilmiş, ardından Candaroğulları ve İsfendiyaroğullarının hakimiyetine girmiştir. (1390)1398'de ise Osmanlı Egemenliğine giren Alaçam, Anadolu Türk Birliğinin bozulmasıyla 1402'de tekrar Candaroğullarının eline geçmiştir.Çelebi Mehmet'in Canik bölgesini ele geçirmesiyle Alaçam Osmanlı'nın olmuş ve bu hakimiyet II.Murat döneminde sağlamlaşmıştır.Osmanlı'dan beri bir Türk kasabası olan Alaçam 1 Eylül 1944 tarihinde Samsun'un 8. ilçesi olmuştur.

COĞRAFİ KONUMU :
Alaçam kuzeyden Karadeniz, batıdan Yakakent, güneyden Vezirköprü, doğudan Bafra ilçeleri ile çevrili şirin bir sahil kasabasıdır. Yüzölçümü 632 km², denizden yüksekliği ortalama 15 m. dir. Samsun'a uzaklığı 78 km. dir.İlçenin en büyük yükseltileri Katran ve Tingaz dağları olup, bu dağların etekleri ise yayla durumundadır.

SOSYO-EKONOMİK YAPISI :
İlçenin ekonomisi genel olarak tarıma dayalıdır. Bunun yanında hayvancılık ve balıkçılık da yapılmaktadır. Tarım ürünlerinin başında tütün gelmektedir. Bunu buğday, çeltik ve mısır üretimi takip eder. Ayrıca her türlü sebze ve meyve yetiştirilir. Hayvancılıkta ise büyük ve küçük baş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır.

ULAŞIM :
Alaçam Samsun-Sinop devlet karayolu üzerindedir. Bu nedenle ulaşım problemi yoktur. Samsun'a uzaklığı 78 km. dir. Ancak kötü hava şartlarında köyleriyle ulaşımı zor olmaktadır.
TARİHİ ve KÜLTÜREL DEĞERLER :
İlçede Sivritepe, Elçitepe, Gökçeboğaztepe ve Dedetepe höyükleri bulunmaktadır. Sivritepe, Dedetepe, Gökçeboğaztepe de Hitit dönemine ait yerleşmeler tespit edilmiştir. Gökçeboğaztepe deki kazılar 1955 yılında yapılmıştır. Ayrıca Sivritepe de yapılan kazılarda Milezyenlere (Miletoslular-Miletliler) ait olduğu belirtilen çanaklar, çömlekler bulunmuştur. Birde Yakakent ve Alaçam'ın güneyinde dağlık ve ormanlık alanda tarihi bir kale yer almaktadır.Alaçam'da ki tarihi eserler arasında 1515 yılında Anadolu Beylerbeyi Şadi Bey camii ve 1887 (Rumi 1303) yılında yapılmış Yeni Cami de sayılabilir.Gezi ve Mesire Yerleri: İlçenin 2 km. kuzeyinde deniz kıyısında temiz kumsalı, çınar, kavak ve taflan ağaçlarından oluşan güzel koruluğu ile Geyikkoşan mesire yeri yer almaktadır.

FOLKLARİK DEĞERLER:
Alaçam ilçe merkezinde halkın %60'ı mübadil olduğundan düğünlerde genellikle rumeli oyunları (Zigaş,Debreli Hasan, Vardar Ovası,Topal Ağa) ağırlık kazanmaktadır.Ayrıca oynanan kasap (horon) karşılama oyunları vardır.İlçede el sanatları kilim dokumacılığı,hasır örücülüğü, ağaç işleri şeklinde gerçekleşir.

YEMEKLER :
Tavuk eti ile yapılan herse, özellikle Çerkez köylerinde yapılan Aluş yemekleri; çiğ kıymadan içine baharat katılarak yapılan kapaklı pidesi, Palamut balığından yapılan palamut dolması Alaçam'a özgü olup, çok beğenilen yemeklerdir. Bahar üzeri yapılan koyun peyniri oldukça meşhurdur.